​गाण्यामागची गोष्ट 

१९६० च्या दशकात सफेद धोतर आणि शर्ट अशा पेहेरावातला एक उंच बंगाली माणूस मर्सिडीज चालवत मुंबईत फिरत असे. तो गाणी गात असे, गाण्यांना संगीत देई व चित्रपट निर्मिती सुद्धा करत असे.. ती व्यक्ती म्हणजेच हेमंत मुखोपाध्याय अर्थात हेमंतकुमार !

गुलजार साहेब त्यांची एक आठवण आवर्जून सांगतात. 'बिमल रॉय अचानक गेले तेव्हा आम्ही बिमलदांची मुलं अनाथ झालो अशा वेळी हेमंतदा पुढे आले. त्यांच्या हृदयात औदार्य, प्रेम काठोकाठ भरलं होतं. त्यांनी प्रत्येकाच्या कामाची व्यवस्था केली. मुकुल दत्त या बिमलदांच्या सेक्रेटरीला त्याच्यातील कवीचे गुण ओळखून बंगाली गाणी लिहिण्याचं तर मला स्वतःच्या चित्रपट निर्मिती संस्थेत हिंदी चित्रपटाची गाणी व पटकथा लिहिण्याचं काम त्यांनी दिलं'.

'दीप ज्वेले जाई' हा असित सेन यांचा बंगाली चित्रपट हिंदीत करण्याची इच्छा हेमंतदांनी असित सेनकडे व्यक्त केली व त्यावर काम सुरू केलं, तो चित्रपट म्हणजे 'खामोशी'. या चित्रपटाकरता गीत लेखनाचं काम होतं गुलजार साहेबांकडे. 'हमने देखी है इन आँखो की मेहेकती खुशबू'.. प्रियकर आपल्या प्रेयसीकडे पाहून हे गीत म्हणतो अशा situation वरती गुलजार साहेबांनी लिहिलेलं हे गीत.

हेमंतदांनी अतिशय सुरेख चाल लावली या गीताला व 'हे गीत लता गाईल'असं जाहीरपणे सांगून टाकलं. यावर गुलजारजींनी प्रयत्न केला समजावण्याचा की एका तरुणाच्या अभिव्यक्तीचं हे गीत एक तरुणी गाते आहे हे कसं वाटेल. पण हेमंतदा आपला निर्णय बदलायला काही तयार नव्हते. शेवटी, हे गाणं रेडिओवर एक तरुणी गाते आहे असं दाखवायचं ठरलं. गाणं रेकॉर्ड झालं, चित्रित झालं आणि गाजलं सुद्धा ! लताजींच्या आवाजातील हे गाणं ऐकतांना असं कधी वाटलंच नाही की हे मूळ गाणं स्त्रीच्या आवाजात रेकॉर्ड करण्यासाठी लिहिलंच नव्हतं. 

असं म्हणतात हेमंतदांच्या संगीताची जादू, त्यांची शैली, त्यांची विख्यात गायकी, कुठलंही अवडंबर नसलेली प्रतिमा, निरागस हळवं मन आणि उत्तम विचारसरणी हे एक फार दुर्मिळ आणि 'रॉयल कॉम्बिनेशन' होतं !

© कविता सहस्रबुद्धे