​गाण्यामागची गोष्ट

शबानाजींच्या जन्मानंतर कैफ़ी आज़मी यांच्या पत्नी शौकत आज़मी पृथ्वी थिएटरमध्ये नोकरी करत होत्या. पृथ्वीराज कपूर यांनी तालमीच्या वेळी छोट्या शबानाच्या देखरेखीसाठी एका आयाची व्यवस्था केली होती. एकदा शौकतजी पृथ्वी थिएटर सोबत टूरवर जाणार होत्या. त्यांनी कैफ़ी साहेबांना लागणाऱ्या पैशाच्या बंदोबस्ताची विनंती केली.संध्याकाळी स्टेशन वर ट्रेन निघायच्या वेळी कैफ़ी साहेबांनी त्यांच्या हातावर तीस रुपये ठेवले जी त्या काळात मोठी रक्कम होती. शौकतजी आश्चर्यचकित झाल्या कि एवढे पैसे त्यांनी कुठून आणले. टूरवरून परत आल्यानंतर त्यांना कळले की, कैफ़ीजींनी पृथ्वीराज कपूर यांच्याकडून शौकतजींच्या पगाराची आधीच उचल घेतली होती. कैफ़ीजींनी पैसे कोठून आणले हे सांगताच शौकतजींच्या चेहऱ्यावर एक हलकं स्मित उमटलं व पुढच्याच क्षणी दोघांचे डोळे निमिषार्धासाठी पाणावले. त्या वेळी ते दोघेही आर्थिक अडचणी हसत खेळत झेलत होते. आपल्या पत्नीचेच पैसे उचल घेऊन तिलाच हातखर्चासाठी द्यावे लागले, यातील अगतिकता कैफ़ी साहेबांना बोचत होती. 

खरं काय हे सांगितल्यावर पत्नीच्या चेहऱ्यावर उमटलेलं ते हलकं हास्य व काळजातलं दुःख जे तिच्या डोळ्यांच्या कडा भिजवून गेलं हे ते कधीच विसरू शकले नाहीत. ती बोच, ती सल त्यांच्या मनांत खोलवर रुतून बसली. दुसऱ्या दिवशी कैफ़ी आज़मींनी आपल्या प्रिय पत्नीच्या भावना शब्दबद्ध करत एक नज़्म लिहिली, जी नंतर त्यांनी आपली मुलगी शबाना काम करत असलेल्या 'अर्थ' चित्रपटांत वापरली.... 'तुम इतना जो मुस्करा रहे हो, क्या गम है जिसको छुपा रहे हो...'

© कविता सहस्रबुद्धे