९८ सालातील जानेवारी महिना ...  आजही मला खूप छान आठवतोय. नोकरी लागून सहा महिने झाले होते आणि लग्नाचा विषय निघाला. लग्न ठरवण्यासाठी पत्रिका आणि फोटो पाठवायचा व पत्रिका जुळली, फोटो आवडला तर मुलगी पाहायची .. याच sequence  नी लग्न ठरायचं तेंव्हा. माझ्याही बाबतीत तसंच झालं.

खरं तर हा दाखवायचा कार्यक्रम वगैरे मला फारच ऑड वाटत होतं पण काही इलाज नव्हता. प्रत्यक्षात मात्र हा कार्यक्रम फारच हलक्या फुलक्या वातावरणांत पार पडला. केयूर एकटाच आला होता त्यामुळे मी आई बाबा केदार काका काकू आणि माझे चुलत बहीण भाऊ असे मराठ्यांकडचेच ८ जण आणि सहस्रबुद्धे यांच्या कडचा १ या ratio मुळे जवळपास मुलगा पाहण्याचाच कार्यक्रम झाला खरं म्हणजे..

माझ्या लहानपणी आम्ही राहायचो त्या वाड्यातील गोखले काका नेहमी चिडवायचे मला आणि म्हणायचे कि तुझ्यासाठी विदर्भातील मुलगा करू आणि झालं सुद्धा तसंच ... विदर्भाच स्थळ नक्की झालं आणि लग्नहि झालं.

Arranged marriage मध्ये एक दुसऱ्याला समजावून घेण्याकरता पुरेसा वेळ द्यावा लागतो. एकमेकांच्या सवयी , आवडी निवडी माहिती करून घ्याव्या लागतात. हळूहळू माझ्या लक्षात आलं कि आमचे स्वभाव वेगळे, विचार करण्याची पद्धत वेगळी, तो जास्त हिंदी बोलायचा आणि मी मराठी.

आपण ज्या वातावरणांत वाढतो त्याचा आपल्यावर, आपल्या व्यक्तिमत्वावर होणारा परिणाम वेग वेगळा.  तेंव्हा तो खूप बोलायचा आणि आणि मी त्यामानाने कमी.. मला संगीत चित्रपट याची खूप आवड पण त्याला तितकीशी नाही. तो बाहेरच्या देशात फिरून आलेला आणि मी पुण्याबाहेर कधीही न राहिलेली, त्याला चित्रकला आणि फोटोग्राफीची अतिशय आवड आणि मी कधीही ब्रश किंवा कॅमेरा हातांत न घेतलेली .. Management शिकल्यामुळे प्रत्येक गोष्टीत मी 'ते' वापरणारी पण तो त्याच्या बिलकुल विरुद्ध...

सुशिक्षित सुसंस्कृत घरात वाढले होते पण त्याच्या इतकं व्यापक exposure मला तेंव्हा मिळालं नव्हतं. स्वामी, राऊ , पानिपत, संभाजी वाचणारी मी शांता शेळके , कुसुमाग्रज, ग्रेस , विंदा करंदीकर , पाडगावकर यांच्यात रमायचे.. लग्नानंतर काहीच दिवसांत "कोण शांता शेळके ?" हा निरागस चेहऱ्यावरचा त्याचा प्रश्न साक्षात शांता शेळके समोर असतांना ऐकून खरं तर खूप घाबरले होते मी. याला शांता शेळके सुद्धा माहिती नाहीत, कसं काय ? खूप खूप जड गेलं पचवणं. आमच्यात काहीच समान धागा नव्हता आवडी निवडी किंवा अनुभवांचा सुद्धा ..

मग काय .. एकमेकांचे अनुभव share करून एकमेकांना ओळखायला सुरवात केली. माझ्यापेक्षा त्याच्याकडे अनुभवांची खूप Variety होती. त्याची भोपाळ ते नागपूर व्हाया पंचमढी अशी सायकल ट्रिप, NCC कॅडेट चा अनुभव, राजीव बरोबर केलेले असंख्य प्रयोग, श्वेताबरोबर केलेला आणि फसलेला कणकेचा शिरा,अकोल्याच्या नाली च्या आठवणी, नायजेरिया मधील आठवणी, लंडनची ट्रिप, भोपाळचे एम.ए.सी.टी मधे राहात असतानाचे किस्से, रुडकीच्या आठवणी, नागपूरची दिवाळी, जावर माईन्सची ट्रिप, डोंबिवलीची दिवाळी आणि कायम सोबत असलेल्या 'हमारा भोपाल' च्या आठवणी...

हळूहळू एकमेकांच्या आवडत्या विषयांमध्ये दोघंही इंटरेस्ट घ्यायला लागलो. मला सिनेमा पाहायला खुप आवडतं म्हणून तो हि सिनेमा पाहायला लागला. गाण्याच्या कार्यक्रमाची तिकीट काढून त्याने एकदा मला  सुखद धक्का दिला ..  प्रत्यक्षात कार्यक्रमाला गेल्यावर तो भक्तिसंगीताचा कार्यक्रम होता हे लक्षांत आलं. त्यानंतर 'भावगीत, गझल ' आणि  'भक्तिसंगीत' यातील फरक त्याला समजावून सांगितला, इतकंच. पण आज जेव्हा कांतेयला मी कुसुमाग्रज, शांता शेळके यांच्या कविता शिकवते तेव्हा हातातील काम बाजूला ठेवून तो सुद्धा ऐकत असतो...

माझ्या बाबांना मी नेलपेंट, लिपस्टिक लावलेल आवडायचं नाही.. म्हणून लग्न झाल्यावर माझ्या bucket लिस्ट मधली पहिली गोष्ट मी पूर्ण केली , ती म्हणजे वेगवेगळ्या रंगांची नेलपेंटस आणि एक दोन लिपस्टिक घेतल्या. केयूरने  खूप आवडीने मला ते सारं घेऊन दिलं. मला तेव्हा टपरीवर चहा पिण्याचं खूप अप्रूप होतं. कारण लग्न होईपर्यंत मी कधीच टपरीवर चहा प्यायले नव्हते. म्हणून त्यानंतर कित्येक महिने सकाळचा पहिला चहा आम्ही टपरीवर प्यायचो. ऑफिसच्या बस करता तो मला गंधर्व जवळ सोडायला यायचा आणि बस येईपर्यंत आम्ही दोघ सकाळी ६. ४० वाजता तिथल्या टपरीवर एका कपातून चहा प्यायचो.

मी कधीच ट्रेकिंग, kayaking केलं नव्हतं. भोपाळला पहिल्यांदा गेले तेव्हा समजलं कि त्याने तिथे बोटींग क्लब सुरू केला आहे जो अजूनही मस्त सुरु आहे. धूपगड ,चौराहागड चढतांना त्याची ट्रेकिंगची आवड समजली.  मृणाल देव बरोबर गिरनार चहाच्या जाहिरातीत त्याने काम केलं हे सुद्धा माझ्यासाठी खूप भारी होतं आणि खूप फिल्मी style चेतन ने मला ते सांगितलं होत. हळूहळू एकमेकांच्या आवडी निवडी जपायला लागलो. आता इतकी वर्ष झाली तेंव्हा कुठं 'मला गजरा आवडतो, म्हणजे फक्त मोगऱ्याचा फुलांचा गजरा दुसरा कोणत्याही फुलांचा नाही' हे त्याला आतां समजायला लागलंय ...

आयुष्यातील अनेक प्रसंगात खूपदा जाणवल कि आपला choice किती perfect आहे. त्याच्यासारखं वागता यायला हवं, अगदी निरपेक्ष. कोणाकडून कशाचीच अपेक्षा न करता. "नेकी कर दरिया में डाल" हे त्याच आयुष्यातील ब्रीदवाक्य आचरणात आणायला मला तरी आजवर जमलेलं नाही. त्याने आयुष्यात कधीच जमाखर्च मांडला नाही, कोण आजवर आपल्याशी कसं वागलं त्याप्रमाणे आपलं वागणं त्याने कधीच बदललं नाही. कोणत्याहि परिस्थितीत शांत राहून निर्णय घेणं त्याला जमतं. कोणताही निर्णय घेताना त्याच्या पेक्षा जास्त भावनिक मी असते. माझ्या आईच्या आजारपणात जे काही आईसाठी त्याने केलंय ते पाहून समजलं आई त्याला आपला मोठा मुलगा का म्हणायची ते.. कधी बरं नसेल तरी उठून त्याला खायला करून द्यायची आणि म्हणायची 'अगं मला बरं वाटतं '.. इतकं प्रेम , इतकं निरपेक्ष नातं होतं दोघांचं. आई गेल्यावर बाबांसाठी अधून मधून तो त्यांच्याकडे राहायला जायचा. एकदा तर 'कट्यार काळजात घुसली', हा सिनेमा बाबांना आवडेल म्हणून त्यांच्या इंजेक्शनची , जेवणाची वेळ सांभाळून तो त्यांना दाखवायला घेऊन गेला. बाबांबरोबरचा थिएटरमधला सेल्फी पाठवून त्याने मला आंणि केदारला surprise दिलं. आजही बाबांच्या आणि त्याच्या रंगणाऱ्या गप्पा ऐकून खूप छान वाटतं. १९५८ मध्ये बाबा NDA मध्ये होते. त्या गोष्टीला ५८ वर्ष झाली याची आठवण म्हणून त्याने बाबांना NDA ला नेलं. त्यावेळी बाबांना मिळालेला आनंद त्यांच्या डोळ्यांत स्पष्ट दिसला.. पण हे मला कधीच सुचलं नव्हतं, नसतं...  पण केयूर ला सुचलं याचं खूप खूप कौतुक वाटलं.

एकदा केदारला, म्हणजे माझ्या भावाला काय गिफ्ट द्यायचं हा विचार करत असतांना मी सहज बोलले कि त्याच्यासाठी गाण्याचं एक पुस्तक करू यांत ? त्याला आवडणारी सर्व गाणी , एक मस्त COLLECTION ...
मी एवढं बोलले आणि त्याने एक खूप सुंदर डायरी स्वत: बाइंडिंग करून घरी तयार केली. सिलेक्ट केलेली गाणी त्यावर लिहून तयार होताच मी त्याला दाखवली. मग त्याने त्या प्रत्येक गाण्याच्या बाजूच्या पानावर त्या गाण्याला समर्पक असं  Skeching केलं आणि त्या डायरीला / पुस्तकाला एक अनोखा personal touch दिला. मी विचार केला होता  त्याच्या कितीतरी पट सुंदर झालं ते Gift ... एकदम precious !!!

त्याचं आत्या,मामा, काकू  व काकांशी असलेलं नातं सुद्धा एकदम वेगळं आहे. नलूआत्याला वाकून नमस्कार करताना तिच्या पायाला चिमटे घेणारा, रिटायरमेंट नंतर प्रदीप काकाला M.A. INDOLOGY करायला उत्स्फुर्तपणे  motivate करणारा,  वाकुन नमस्कार करताना ' पायलागू ' असं न म्हणता 'पायाला गू' म्हणून आत्याना चिडवणारा, मामाच्या हातचा चहा न चुकता प्यायला जाणारा , 'शेअर मार्केट'  या मामांच्या आवडत्या विषयवार त्यांच्याशी मनसोक्त गप्पा मारणारा, शमाकाकूने आवडीने केलेला व आग्रहाने वाढलेला  हापूसचा  साखरांबा पपईचा समजून खाणारा आणि वर 'क्या बढिया हुआ हें पपीते का मुरंबा ', असं तिचं कौतुक करणारा, गिरीपेठला गेलं कि काकीजीला फिल्टर कॉफीची फर्माईश करणारा, अनुपमाँ काकू दोन तव्यांवर गुळाच्या पोळ्या करते याचं कौतुक असलेला, पद्मा काकूच्या signature डिशेसला मनापासून दाद देणारा ....

सोनाली, प्रदीप दादा , संदीप यांच्याबरोबर असलेल त्याच नातं एकदम  वेगळं... खूप जवळचं . तसं पाहिलं तर हे तिघेही स्वभावाने एकदम वेगवेगळे परंतू प्रत्येकासोबत असलेला मायेचा ओलावा तोच पण ते व्यक्त करण्याची रीत वेगळी. अजूनही वाढदिवसाला दाराला कुलूप असतांना बाजूला कॅडबरी लावलेली दिसली तर ती मिळाल्याचा फोन काहीही न विचार करता फक्त संदीपलाच जातो ...

आजवर कांतेयला दंगा करतो म्हणून शाळेतून कित्ती Remark मिळाले पण प्रत्येक वेळी  "अरे वाह ", अशी त्याची प्रतिक्रिया आजही कायम असते. "अगं आता नाही तर कधी दंगा करणार ," असं म्हणून तो कधीच कांतेयला रागवत नाही. आज सुद्धा कांतेयचा अभ्यास हाच आमच्या वादाचा विषय असतो. "शिकेल तो , काय घाई आहे ... सगळं आत्ताच आलं पाहिजे का ?' हा त्याचा सूर आजही कायम असतो ... एक शिक्षक म्हणून विद्यार्थ्यामध्ये तो famous आहेच आणि  घरी सुद्धा कांतेयचा आवडता गुरु, idol  आहे.

कॉलेज मध्ये मुलांना बक्षीस म्हणून आपला डबा देणारा, कायप्पा (whatsapp ) वर regular  नसूनही सगळ्या भावंडांशी कनेक्ट असणारा, आतेभावांशी म्हणजेच आदित्य, कौस्तुभ आणि समीरशी एक special bonding जपणारा ,आठवण आली कि फोन उचलून साता समुद्रापार आपल्या भावांशी फोन वर TP करणारा, हमारा भोपालचा ब्रँड अम्बॅसॅडर, गावाला जाताना फक्त कॅमेरा बॅग निगुतीने भरणारा, दोन्ही केदारचं प्रचंड कौतुक असलेला, उषाला opd मध्ये जाताना "साडी नेसून जा म्हणजे तुला डॉक्टर समजतील ",  असं चिडवणारा व तिच्यावर लहान बहिणीसारखं प्रेम करणारा , ऋषितच्या जन्मापासून त्याच्या प्रत्येक नवीन गोष्टीला कॅमेऱ्यात टिपणारा, आईच्या मैत्रिणींशी सुद्धा आपुलकीने वागणारा, कांतेयच्या मित्रांमध्ये cool dad म्ह्णून famous असणारा  आणि माझ्या मैत्रिणींनी सुद्धा कौतुक करावं असं वागणारा .....

आई दादांबद्दल त्याला खूप कौतुक आणि अभिमान वाटतो. त्यांच्याबद्दल बोलताना तो नेहमी खूप भरभरून बोलतो. आईच्या कणकेच्या शिऱ्यासारखा माझा शिरा होतं नाही हि गोड तक्रार करतो... श्वेताची जवळ पास रोजच आठवण काढतो.ती पुण्यात असतांना ऑफिस मधून येता जाता तिला भेटणं , तिच्या हातची कॉफी पिणं खूपदा मिस करतो ... राजीव सीमा बरोबर शनिवार पेठ मध्ये राहात असतांना जमवलेल्या अनेक आठवणींची सतत उजळणी करतो ... सनय प्रखर शी लट्टू बे blade बद्दल किती तरी वेळ गप्पा मारतो ...
सतत भेट होत नाही तरीही आठवणींमध्ये प्रत्येकाला रोजच भेटतो .....

आज तुझा ५० वा वाढदिवस. वाटलं मनातल्या गोष्टी बरेचदा आपण व्यक्तच करत नाही. कोणत्याहि नात्यात व्यक्त होण गरजेचं. मनापासून कौतुक करता यायला हवं आणि हक्कानं काही आवडलं नाही हे सांगता सुद्धा. बहुतेकदा दुसरी बाजू नेहमीच प्रामाणिकपणे मांडली जाते आणि पहिली सांगायची राहून जाते ... म्हणूनच आज ठरवलं थोडं मनातलं बोलावं :)

केयूर, तू जसा आहेस तसाच राहा.. मनाने इतकं निरागस राहतां येणं खूप अवघड आहे, आजकालच्या जगांत. मलासुद्धा इतकी वर्ष तुझ्याबरोबर राहून हे जमलं नाही. तुझा लाघवी स्वभाव, पटकन मिसळून जाण्याची वृत्ती, समोरच्याशी त्याच्या वयाप्रमाणे वागण्याची कला आणि माणसं जोडण्याची तुझी सवय तुला नेहमीच उत्साह देत राहते. माणसाने नेहमी शिकत राहावं हे तू खूप मनापासून आचरणांत आणलं आहेस त्यामुळे नवनवीन गोष्टी शिकण्याची तुझी नेहमीच तयारी असते. तुझ्यातील या विद्यार्थ्याला तू असंच जप...

या वर्षी वाढदिवसाला तुला खूप काहीतरी वेगळं द्यावं असं मनांत होतं आणि अनुमावशीमुळे ते शक्य झालं.. कारगिलला १०दिवस जावून कारगिल विजय दिवस साजरा करण्याचा योग जुळून आला.तुला भेटून अनुमावशी ला लक्ष्य फौंडेशन करता एक ऍक्टिव्ह मेंबर मिळाल्याचा आनंद झाला जो तिने फोन करून माझ्याबरोबर share केला. तुझ्यावर मोठी जबाबदारी सुद्धा सोपवली ..

ऑफीस आणि अभ्यास यांत तू व्यस्त असतांना मावशीबरोबर केलेलं सर्व planning मी खूप enjoy केलं. तुझ्या वतीने निरोपाची देवाण घेवाण करतांना मला मजा पण आली आणि finally कारगिल ची तिकीट तुझ्या वाढदिवसाची गिफ्ट म्हणून तुला देतांना खूप भारी वाटलं.

तुझ्या जुलै मधील या आगळ्या वेगळ्या प्रवासा साठी खूप खूप शुभेच्छा !!!


तुझं कॅमेऱ्यावरचं, अभ्यासावरचं आणि आमच्यावरच प्रेम असंच राहू दे :)  या special वाढदिवसाच्या आभाळभर शुभेच्छा !!!


- ३१ मे २०१८